Ölüler Evinden Anılar (Fyodor Mihayloviç Dostoyevski)

Kdz. Ereğli Haziran 2023

Fyodor Mihayloviç Dostoyevski (1821-1881): İlk romanı İnsancıklar 1846’da yayımlandı. Ünlü eleştirmen V. Belinski bu eser üzerine Dostoyevski’den geleceğin büyük yazarı olarak söz etti. Ancak daha sonra yayımlanan eserleri o dönemde fazla ilgi görmedi. Yazar 1849’da I. Nikola’nın baskıcı rejimine muhalif Petraşevski grubunun üyesi olduğu gerekçesiyle tutuklandı. Kurşuna dizilmek üzereyken cezası sürgün ve zorunlu askerliğe çevrildi. Cezasını tamamlayıp Sibirya’dan döndükten sonra Petersburg’da Vremya dergisini çıkarmaya başladı. 1861-1862 yıllarında bu dergide yayımlanan Ölüler Evinden Anılar Dostoyevski’nin Sibirya’da geçirdiği sürgün yıllarının izlenimlerini bütün canlılığıyla yansıtır.

Mahkûmların hikâyeleri, kişilikleri, günlük hayatları, korkuları, dostlukları ve düşmanlıkları… Dostoyevski her zamanki güçlü psikolojik tahlilleri, sı­ra dışı bakış açısı ve çarpıcı yorumlarıyla ele alıyor mahkûmları; onları adeta birer gözlem odasına koyuyor ve bir biliminsanı tavrıyla izliyor. Çarlık Rusya’sının gerçek yüzünü, yaşadığı ve tüm yurttaşlarına yaşattığı korkunç adaletsizliği aktarıyor. Suç nedir, suçlu kimdir? Bunu ortaya koyacak evrensel hukuk nerede bulunur?

Başkarakterimiz Aleksandr Petroviç ilk başta, büyük çoğunluğu köylülerden oluşan hapishanenin berbatlığıyla mücadele etmeye çalışan bir beyefendiyken, günler geçtikçe durumu yavaş yavaş kabul etmeye başlar ve manevi bir uyanış yaşar. Ölüler Evinden Anılar Sibirya’daki mahkûmlara ne sempatiyle ne de hayranlıkla yaklaşan, insanlık durumunun müthiş bir ustalıkla anlatıldığı bir başyapıttır.